Project Description

Lastige pubers, dreinende tieners of krijsende kleuters? Elke week behandelt Trouw een opvoedvraag van lezers. Deze keer: huiswerk maken en toetsen leren vraagt om concentratie. Dat is echter lastig met de smartphone altijd binnen handbereik.

Na de vakantie staat de eerste toetsweek van het schooljaar voor veel scholieren op het programma. Tijd om te leren dus. “We voorzien thuis een klein drama. De cijfers van onze 15-jarige dochter in 3 vmbo laten nogal te wensen over. We proberen haar daarom wat te begeleiden en bijles te geven. Wat ons vooral opvalt is het grote gebrek aan concentratie”, vertelt haar vader.

“Ze gebruikt bijvoorbeeld de rekenmachine op haar telefoon, maar voordat ze zo’n som heeft uitgerekend, komen er allerlei meldingen van Snapchat of Instagram tussendoor. Als ze woordjes leert met een onlineprogramma op haar computer, verschijnen er steeds appjes op haar beeldscherm die de woordjes verdringen. De afleiding is enorm, haar concentratie nauwelijks langer dan twee minuten. Ze zegt er zelf geen last van te hebben, maar dat kunnen wij ons niet voorstellen. Is het bijvoorbeeld een goed idee om alle beeldschermen uit te zetten, al was het maar voor een uur?”

Jongeren denken misschien dat ze goed kunnen multitasken

De smartphone is de afleider die met stip op nummer één staat. “Jongeren denken misschien dat ze goed kunnen multitasken, maar ik moet hen teleurstellen: dat is niet zo”, zegt Marije Lagendijk, mediapedagoog bij Bureau Jeugd & Media. “Net zo min als volwassenen dat kunnen trouwens. Je bent langer met je huiswerk of andere taken bezig als je steeds afgeleid wordt.” Het is onrealistisch om te verwachten dat een puber de telefoon zelf uitzet of weglegt. Lagendijk: “De verleiding van online zijn is te groot. Dus daar hebben ze hun ouders nog voor nodig.”

Ook Ankie Remijn van Investeren in Leren ziet dat de concentratie van pubers zwaar te lijden heeft onder de smartphone. Maar simpelweg de telefoon afpakken of uitzetten haalt weinig uit, verwacht Remijn. “Als jij je kind ertoe dwingt, is de vraag of je kind dan wel echt gaat leren. Bovendien zijn ze bijzonder inventief in het zoeken naar mogelijkheden om alsnog online te zijn. Een puber moet leren begrijpen waarom het verstandiger is om de smartphone af en toe weg te leggen.” Je zult je puber dus moeten overtuigen van het nut. “Maar het blijft een eigen keuze van je puber.”

Afspraken maken is niet altijd makkelijk en levert in veel gevallen weerstand op. Toch is het nodig, denkt ook Lagendijk. “Neuropsychiater Theo Compernolle zegt daar iets heel moois over: ‘Altijd verbonden kunnen zijn is fantastisch, maar altijd verbonden zijn zorgt voor een brokkelbrein’. Een brokkelbrein is een brein dat niet in staat is om doelgerichte, ononderbroken, volgehouden aandacht te geven en te genieten. En de manier waarop wij onze smartphones en schermen gebruiken zorgt voor een brokkelbrein. Door alle afleiding en online verleidingen kunnen we ons steeds slechter focussen en zijn we minder productief. Dus stel grenzen en leer je kind hoe het zich kan focussen op belangrijke taken.”

Apps om te belonen

Remijn werkt als huiswerkbegeleider volgens de pomodorotechniek, een klassieker in het tijdmanagement. “Je zorgt dat niks je kan afleiden, dus telefoon uit, bureau opgeruimd. Daarna ga je 25 minuten geconcentreerd werken en dáárna mag je vijf minuten afleiding”, legt Remijn uit. “Is dat in het begin echt te veel gevraagd omdat je je maar een paar minuten kunt concentreren, dan kort je die 25 minuten wat in. Na vijf minuten pauze leg je alles weer weg en begin je opnieuw met werken. Dit herhaal je maximaal vier keer. Jongeren ervaren zelf dat ze zo veel meer werk verzet krijgen in een korter tijdsbestek.”

Het negeren van de telefoon wordt overigens ook moeilijker gemaakt door school zelf. “Het huiswerk en rooster staan vaak online, er zijn verschillende sites waar ze bijvoorbeeld woordjes kunnen oefenen. Dus het oppakken van de telefoon wordt van hen gevraagd”, zegt Lagendijk. “Dan is de verleiding groot om even verder te klikken.”

Als tegenwicht zijn er apps die je bijvoorbeeld belonen als je je smartphone laat liggen. Remijn: “Zoals de app Forest. Daarmee laat je een fictief bos groeien als je je telefoon een bepaalde tijd niet oppakt. Voor sommigen is dat net even het zetje dat ze nodig hebben.”

Dit artikel is verschenen in Trouw: https://www.trouw.nl/onderwijs/hoe-kan-je-puber-zich-concentreren-als-de-smartphone-er-altijd-is~bf65dd7f/