Project Description

OPVOEDVRAAG – 29 april 2025 – Door: Marijke de Vries – Trouw.nl

Zoals veel ouders heeft een vader gehoord over de Britse serie Adolescence, waarin een jongen, beïnvloed door berichten op sociale media, een klasgenote zou hebben vermoord. “Ik heb zonen in de leeftijd van de hoofdpersoon, van 14 en 12”, schrijft hij. “Zullen we samen de serie kijken? Is het niet te heftig voor ze?”

De reeks roept bovendien nog andere vragen bij hem op: “hoe zorg ik er als ouder voor dat mijn kind op het rechte pad blijft zonder dat ik een helikopterouder word? Adolescence lijkt te willen zeggen: weet wat je kind allemaal doet online. Maar kinderen hebben toch ook de ruimte nodig om zelf het leven te ontdekken?”

Er gingen de afgelopen tijd meer stemmen op om jongeren naar de serie te laten kijken. Zo vindt de Britse premier Keir Starmer dat Adolescence op alle scholen in het Verenigd Koninkrijk vertoond moet worden en kondigde het Nederlandse Instituut voor Beeld & Geluid aan om lessen bij de serie te gaan maken.

Toch reageert mediapedagoog Marije Lagendijk terughoudend. Volgens haar blijft de serie juist aan de oppervlakte als het gaat om wat jongeren online meemaken. Lagendijk vreest dat een gesprek over Adolescence snel de afslag neemt naar de negatieve kanten van het online leven. “Dan is de boodschap al snel: in de ‘manosfeer’ moet je niet zijn.”

Het is natuurlijk goed dat ouders naar aanleiding van de serie beseffen dat ze moeten opletten, zegt Lagendijk. Maar als je echt wilt weten wat je kind online ziet en doet, kun je beter open, geïnteresseerde vragen stellen. “Denk aan: Hoe was het vandaag online? Wat maak je mee? Wie volg je? Wat voor video’s vind je grappig, mag ik er ook eens eentje zien?”

Vragen over negatieve ervaringen kun je juist beter met een omweg stellen, meent Lagendijk. ‘Hoor jij op school wel eens mensen die online vervelende dingen meemaken of nare dingen zien?’ Dat vergroot de kans dat je een echt antwoord krijgt, weet de mediapedagoog uit ervaring. Kinderen en jongeren zijn vaak bang dat ouders hun telefoon gaan afpakken als ze vertellen over wat ze online meemaken, hoort zij als ze lesgeeft. “Zij weten ook wel dat ze dingen tegenkomen die te ver gaan of onprettig zijn.”

Maar hoe voorkom je dat in een helikopterouder verandert? Er is een verschil tussen betrokkenheid en helikopteren, legt Savannah Boele uit. Zij doet aan de Erasmus Universiteit onderzoek naar het overbeschermen van adolescenten. “Helikopteren is je onnodig zorgen maken over je kind en het daardoor gaan controleren.”

“We zien dat ouders vaak gedreven worden door angst over wat hun kind online tegenkomt”, zegt Boele. Het is niet gek om bezorgd te zijn, de vraag is wat je ermee doet. “Het wordt pas helikoptergedrag als je te veel gaat helpen, bemoeien of verbieden. Er is een verschil tussen vragen stellen en monitoren, tussen luisteren of loeren.” Het lastige is dat ouders zich vaker onnodig met hun kind gaan bemoeien naarmate het minder goed in zijn vel zit, blijkt uit recent onderzoek van Boele en haar collega’s.

Uiteindelijk is de vraag wat je kind uitspookt er een van alle tijden, zegt Boele. “Voor de smartphone was dat: wat doet mijn kind op straat, met wie hangt hij rond? Natuurlijk is de digitale wereld veel groter, maar de vuistregels uit die tijd kun je nog steeds toepassen: laat je kind vertellen en ga niet pushen, want dat werkt niet.”

Pubers vinden praten al snel ongemakkelijk, dus voer zulke gesprekjes als je elkaar niet hoeft aan te kijken, adviseert mediapedagoog Lagendijk. Tijdens het koken, het uitlaten van de hond, in de auto. Ook zij hamert erop je eigen ideeën als ouder achterwege te laten. “Laat je oma thuis: hou je opvattingen, meningen en adviezen voor je. Want door opmerkingen als ‘zit je nou weer met vreemden te chatten?’ gaan de luiken dicht.”

Online kunnen jongeren op heel veel sporen verdwalen, weet Lagendijk. “Er is niet alleen de manosphere, er is ook veel desinformatie en complotten. Dat ondervang je allemaal niet door Adolescence te kijken.”

Ouders kunnen hun energie volgens haar daarom beter besteden aan echte verbinding: met je kinderen dingen ondernemen en praten over de ingewikkeldheid van het leven. “Wat online ontbreekt zijn realistische tegenhangers voor influencers die doen alsof het leven om geld, roem en status draait.” Juist dat is volgens haar nodig in de puberteit, ‘die toch al een worsteling is’. “Laat als ouder je eigen twijfels zien en bespreek dat zulke gevoelens niet overgaan met geld of roem, maar dat je wel strategieën kunt bedenken om ermee om te gaan.”

Dit artikel verscheen in Trouw:
https://www.trouw.nl/onderwijs/is-het-een-goed-idee-om-adolescence-te-gaan-kijken-met-mijn-tienerzonen~be5ff305/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F